Do Premiera Donalda Tuska, Rządu RP oraz Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie:

Rzeki są źródłem życia. Zapewniają ważne zasoby wody pitnej oraz wody niezbędnej przy wytwarzaniu żywności i w przemyśle. Są też ostoją różnorodności biologicznej. Rzeki i ich doliny pełnią rolę życiodajnych arterii, oferując różnorodne i nieocenione korzyści dla ludzi oraz innych istot żywych.

Aż 98,9% polskich rzek jest w złym stanie. Zwracamy się z apelem o podjęcie zdecydowanych działań w celu ich ochrony.   Obecna sytuacja stanowi poważne zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz ryzyko dla zdrowia mieszkańców naszego kraju. Nie możemy pozwolić na to, żeby rzeki dalej traktowane były jak kanały ściekowe, do których zakłady górnicze i przemysłowe zrzucają solankę i którymi płyną odpady komunalne, szkodliwe dla środowiska nawozy rolnicze oraz pestycydy i farmaceutyki.

Wśród problemów polskich rzek szczególnie podkreślić należy:

Wysokie zasolenie
Za wysokie zasolenie rzek odpowiada głównie sektor górniczy i przemysł. Zrzut słonych ścieków z kopalni węgla leży u źródeł katastrofy ekologicznej w dorzeczu Odry, która rozpoczęła się w 2022 roku, a której kolejne odsłony trwają do dziś. Takie samo ryzyko grozi Wiśle, do której również trafiają ogromne ilości słonych ścieków i w której dopływach również stwierdzono występowanie złotej algi.

Pestycydy, azot i fosfor
Pestycydy, azot i fosfor pochodzące z intensywnego rolnictwa to kolejne znaczące źródła zanieczyszczenia wód w Polsce. Ograniczenie użytkowania nawozów sztucznych oraz pestycydów to nie tylko kwestia dostępu do bezpiecznej żywności, ale również dostępu do czystej wody. 

Zanieczyszczenia ze ścieków komunalnych 
Do rzek w wielu miejscach wciąż nielegalnie i bez kontroli trafiają ścieki komunalne, odchody i szambo. Rozbudowywany na przestrzeni ostatnich dekad system oczyszczania jest wciąż nieszczelny i niewystarczający. O skali problemu świadczy fakt, że według raportu Komisji Europejskiej na rok 2023, pod względem czystości Polska znajduje się na końcu europejskiego rankingu kąpielisk — zarówno znajdujących się bezpośrednio w rzekach, jak i zasilanych przez nie zbiornikach wodnych. Jakość wód w kąpieliskach analizuje się  pod kątem dwóch rodzajów bakterii (E. coli i enterokoków jelitowych), które wskazują na zanieczyszczenie ściekami i odchodami. Jedynie 55% zbadanych kąpielisk uzyskało pozytywną ocenę, a gorsze statystyki w Europie ma tylko Albania. To się musi zmienić — mamy prawo do bezpiecznego odpoczynku na terenach wodnych. 

W związku z tym konieczne jest:

• Szybkie i radykalne ograniczenie zrzutów zasolonych ścieków z kopalń węgla i innych zakładów przemysłowych
  Ograniczenie stosowania pestycydów i nawozów sztucznych
  Należy ograniczyć stosowanie pestycydów oraz nawozów sztucznych w rolnictwie.
  
  
• Wprowadzenie ochronnych stref buforowych przy rzekach
  Wprowadzenie między polami uprawnymi a rzekami obowiązkowych stref buforowych, co zdecydowanie zmniejszy nie tylko przedostawanie się do wody azotu i fosforu, ale także pestycydów.
  
  
• Uszczelnienie systemu zarządzania ściekami komunalnymi
  Konieczne jest m.in. zwiększenie nakładów na budowę systemów kanalizacji, skuteczna kontrola szamb i przydomowych oczyszczalni ścieków.
  
  
• Renaturalizacja rzek
  Należy przywrócić rzekom ich naturalny bieg poprzez renaturalizację. Sztuczne regulowanie biegu rzeki prowadzi do zmniejszenia możliwości wody do samooczyszczania. Renaturalizacja rzek ograniczy też zagrożenie powodzią i zwiększy odporność środowiska na suszę.

Zgodnie z prawem unijnym mamy trzy lata na poprawę stanu naszych rzek. Według Ramowej Dyrektywy Wodnej Polska zobowiązana jest do 2027 osiągnąć co najmniej dobry stan lub potencjał wód powierzchniowych. Apelujemy o niezwłoczne podjęcie działań w celu ochrony polskich rzek i zapewnienia lepszej przyszłości dla naszych ekosystemów i nas wszystkich.